Bijna twee jaar geleden begon het UZA met de bevraging naar psychosociale kwetsbaarheid bij zwangere vrouwen met behulp van de Born in Belgium Pro tool. Gynaecoloog Lisbeth Jochems geeft hierover feedback.
Wat trok u aan in het project Born in Belgium?
Dr. Jochems: ‘Het feit dat het een samenwerking binnen en buiten het ziekenhuis is. We hadden al een project voor zwangere vrouwen, met name een protocol rond alcohol en drugs, maar we wilden een ruimere tool die toeliet om op meerdere kwetsbaarheden te screenen en zo zijn we bij de tool van Born in Belgium uitgekomen.’
Hoe loopt de bevraging in het ziekenhuis?
‘Tijdens het consult bij de gynaecoloog wordt toelichting gegeven over het project Born in Belgium. Aanvullend kan er ook een brochure meegegeven worden (in de taal die ze wensen), zodat ze goed op de hoogte zijn van het project en wat dat concreet betekent voor hen. Alle zwangere vrouwen krijgen een afspraak voor een vroedvrouwenconsultatie, tussen het begin van de zwangerschap en 16 weken. De vragenlijst die peilt naar psychosociale kwetsbaarheid wordt aan alle zwangere vrouwen systematisch aangeboden. Als we dat zo uitleggen, is er meestal geen weerstand om de vragenlijst te doorlopen. We doen de bevraging in de tool volledig. Patiënten bij wie kwetsbaarheden naar voor komen, worden doorverwezen naar het team van Born in Belgium in het ziekenhuis. Daarin zit de hoofdvroedvrouw, haar adjunct, een paar vroedvrouwen van de raadpleging en de sociaal werker. Tijdens een multidisciplinair overleg wordt een plan opgesteld voor deze dame of dit gezin. Nadien wordt contact opgenomen met de vrouw om haar dit voor te stellen en te vragen of ze akkoord is of aanvullingen heeft. Alle vrouwen met kwetsbaarheden worden dan sowieso op 24 weken terug gezien om de situatie te evalueren en waar nodig bijkomende hulp te bieden of verder door te verwijzen. Bijvoorbeeld: is er al een vroedvrouw geregeld postpartum? Zijn de papieren van de vrouw intussen in orde geraakt?’
U doet de bevraging ook systematisch in uw privépraktijk?
‘Ja, inderdaad. In het begin vreesde ik dat de vragenlijst veel tijd in beslag zou nemen maar het valt wel mee, zeker omdat je vaak al een zekere vertrouwensband hebt met je patiënten. Als er geen kwetsbaarheden zijn, neemt de vragenlijst niet meer dan tien minuten in beslag, zijn die er wel, dan is daar wat meer tijd voor nodig. Maar je kan sommige zaken ook combineren, bijvoorbeeld bloeddruk meten en al een korte intro geven over Born in Belgium Professionals. De tool is zeker handig in mijn privépraktijk. Stel dat ik de vragenlijst afneem bij een zwangere vrouw tijdens een consult rond 18u en daaruit blijkt dat zij hulp nodig heeft, dan kan ik niet meer terecht bij de sociale dienst in het ziekenhuis, omdat die al gesloten is. Dankzij de tool kan ik de vrouw toch al wat op weg helpen, bijvoorbeeld doorverwijzen naar voedselbanken of sociale kruideniers, of helpen met papieren die daarvoor nodig zijn. Als er crisishulp nodig is bij psychische problemen, zie ik in de tool ook meteen naar wie ik kan doorverwijzen in de buurt. Ik kan meteen bellen om te zien of een dringende afspraak mogelijk is.’
Hoe gebeurt de doorverwijzing in het ziekenhuis?
‘Als bepaalde kwetsbaarheden aan het licht komen, wordt meestal intern doorverwezen naar de sociale dienst of de psycholoog van het perinataal team. We raden alle vrouwen aan om al een keertje in de zwangerschap contact te hebben met een vroedvrouw. Bij vrouwen met een kwetsbaarheid starten we dit vroeger op en raden we ook meerdere contactmomenten aan. We geven hen in het eerste trimester alvast een aantal contactgegevens van vroedvrouwen in de buurt mee.
Wat handig is in de tool is dat we kunnen doorverwijzen naar zorgverleners dichtbij de plaats waar de vrouw nu verblijft. Het zou wel handig zijn als alle zelfstandige vroedvrouwen, eerstelijnspsychologen en huisartsen partner zouden zijn van Born in Belgium, zodat we informatie kunnen uitwisselen en zo tijd besparen. Op dit moment wordt de opvolging meestal in het moederboekje geschreven, maar als dat niet gebeurt, weten we soms niet welke hulp aangeboden werd en welke opvolging er was. Daarvoor is de Born in Belgium Professionals tool wel handig.’
Hoe worden de kwetsbaarheden opgevolgd in het ziekenhuis?
‘Op 24 weken zwangerschap komen alle vrouwen met een kwetsbaarheid terug voor een prenataal consult bij de vroedvrouw. Een keer per maand worden de dossiers van de kwetsbare zwangere vrouwen besproken tijdens een multidisciplinair overleg. Ik heb het gevoel dat we op deze manier al een groot aantal vrouwen met allerlei kwetsbaarheden hebben kunnen verder helpen. Als we de vragenlijst vroeg in de zwangerschap afnemen, hebben we meer tijd om de zaken op te lossen. Het loont om in te zetten op preventie om acute situaties vermijden. Denk aan het zoeken van een oplossing voor huisvesting of meer sociale steun als de familie ver woont, maar ook kleine praktische zaken zoals ervoor zorgen dat er opvang is voor de andere kinderen uit het gezin op het moment dat de vrouw gaat bevallen.’
Hoe evalueert u de tool van Born in Belgium?
‘We hadden deze week nog overleg over Born in Belgium Professionals. Uit dat overleg is ook gebleken dat de tool voor ons ziekenhuis een nuttig instrument is dat we zeker willen blijven gebruiken. Wij zien er de meerwaarde van in.’